فونولوژی هر زبان یک سیستم است و تغییر در یک قسمت از سیستم می‌تواند باعث ایجاد تغییر در سایر قسمت‌های سیستم شود.
تصویر زیر سیستم فونولوژی را نمایش می‌دهد:
انگلیسی یک زبان بسیار ریتمیک است، بنابراین یک زبان آموز اگر بتواند ریتم زبان را رعایت کند طبیعی‌تر و روان‌تر به نظر می‌رسد. دو عضو سیستم فونولوژی زبان که بیشترین تأثیر را بر ریتم دارند عبارتند از: استرس جمله و ویژگی‌های پیوستگی گفتار مثل تأثیری که کلمات با قرار گرفتن در یک سخنرانی می‌پذیرند.
استرس جمله
در هر جمله‌ای بعضی کلمات استرس دارند. این کلمات از کلمات قدرتمند یا لغوی (معمولاً اسم‌‌ها، فعل‌ها، صفت‌ها و قیدها) هستند. مابقی کلمات از کلمات گرامری و فاقد استرس یا ضعیف (حروف ربط، ضمیرها، حروف اضافه، افعال کمکی و حروف تعریف) هستند.
‘It’s the worst thing that you could do’
ریتم ایجادشده بر اثر ترکیب کلمات استرس دار و فاقد استرس یکی از ویژگی‌های اصلی زبان انگلیسی است و آن را تبدیل به یک زبان stress-timed کرده است. در زبان‌های stress-timed بین استرس‌های جمله زمان‌های تقریباً مساوی وجود دارد، در مقابل زبان‌های syllable-timed (مثل فرانسوی و ترکی استانبولی) قرار دارند که در آن‌ها سیلاب‌ها با یک نرخ ثابت ادا می‌شوند و تفاوت استرس‌ها تأثیری بر آن‌ها ندارد. استرس جملات یک عامل مهم در روان و سلیس بودن زبان است، وقتی انگلیسی را با فقط فرم قدرتمند صحبت کنید، ریتم جملات اشتباه خواهد بود، جملات غیرطبیعی به نظر می‌رسند و شنونده نمی‌تواند تأکیدها و معنی جمله را تشخیص دهد.
پیوستگی در گفتار
سرعت نیز یک عامل در روان بودن زبان است. وقتی سریع صحبت می‌کنیم، مجموعه‌ای از کلمات را ادا می‌کنیم پیوسته هستند و توقفی بین آن‌ها نیست. این موضوع شکل کلمات را تغییر می‌دهد. کلمات فاقد استرس وقتی در جمله قرار می‌گیرند نسبت به حالتی که تنها و بیرون از جمله هستند، متفاوت ادا می‌شوند.
معمول‌ترین ویژگی پیوستگی گفتار، فرم ضعیف کلمات گرامری و بعضی از کلمات لغوی (and, to, of, have, was, were) و ادغام‌هایی هستند که در نوشتار نیز مجازند (can’t, won’t, didn’t, I’ll, he’d, they’ve, should’ve). ما غالباً از سایر ویژگی‌هایی که باعث می‌شوند ریتم حفظ شود و زبان طبیعی‌تر به نظر برسد، چشم‌پوشی می‌کنیم. مهم‌ترین این موارد عبارتند از:
- Elision: از دست دادن صدا
- Linking: اضافه کردن یا ادغام صدا بین کلمات
- Assimilation: تغییر صداها
علاوه بر این موارد می‌توان استفاده از schwa؛ رایج‌ترین مصوت در زبان انگلیسی را نیز نام برد. بسیاری از مصوت‌های فاقد استرس گرایش دارند به schwa تبدیل شوند و از آنجایی که این یک ویژگی مهم فرم ضعیف کلمات است، زبان آموزان باید قادر به شناسایی و رعایت آن باشند.
در بین آموزگاران گرایش به یاد دادن قواعد مربوط به این ویژگی‌ها با نوشتن مثال‌ها با استفاده از علایم آوانگاری وجود دارد. استفاده از یک رویکرد آگاهی بخش، فایده بیشتری دارد، از دانش‌آموزان خود بپرسید که وقتی کلمات را در جمله قرار می‌دهیم، چه اتفاقی برایشان می‌افتد:
| listen it’s upstairs one or two right kind |
why did you? unpopular first girl Christmas |
ask them four o’clock blue apple last Monday |
این مرحله می‌تواند با طبقه‌بندی ادامه داده شود که در قالب آن باید مشخص شود در هر جمله از کدام قاعده استفاده شده است.
آموزش ریتم
ریتم نتیجه استرس جملات و اتفاقاتی است که برای کلمات و صداهای بین استرس‌ها می‌افتد. متأسفانه، زبان‌آموزان غالباً در ابتدا با شکل نوشتاری و پیچیدگی‌های اسپلینگ آشنا می‌شوند. زبان‌آموزانی که زبان مادری آن‌ها syllable-timed است مشکلات خاصی دارند. معلم‌های زبان نباید به یاد داشته باشند که:
- پیش از معرفی نوشتار زبان هدف، مدل‌های طبیعی آن را ارائه کنند.
- خودشان از زبان طبیعی استفاده کنند.
- زبان‌آموزان را به گوش دادن سخنرانی‌ها تشویق کنند.
- تشخیص و شناسایی ریتم را پیش از ادای آن آموزش دهند.
- آموزش ریتم و جنبه‌های دیگر فونولوژی را با درس‌های گرامر، واژگان و کاربرد زبان و همچنین فعالیت‌های مکالمه و شنیداری تلفیق کنند.
تعدادی تکنیک آموزشی مفید و مؤثر در ادامه لیست شده‌اند که بر ریتم و یا جنبه‌های مربوط به آن تمرکز دارند. این تکنیک‌ها به فعالیت‌های تشخیص و ادای ریتم تقسیم شده‌اند.
تشخیص ریتم
- دیکته با سرعت بالا (the boys are good / the boy is good / the boy was good)
- Dictogloss و فرم‌های دیگر دیکته
- پرسیدن تعداد کلمات شنیده شده در جمله از زبان‌آموزان (برای تمرین تشخیص مرز بین کلمات)
- پرسیدن اینکه کلمه سوم/ پنجم / هفتم جمله چیست؟
- آموزش فرم ضعیف کلمات و ادغام در مرحله ارائه درس و تأکید بر آن‌ها در موارد کاربرد
- تطبیق جملات با الگوهای استرس
- مشخص کردن فرم ضعیف کلمات و استرس‌ها در متن تمرین‌های شنیدار
- استفاده از صدهای ضبط شده با ریتم غیرطبیعی
- شنیدن فایل‌های صوتی موثق و معتبر
ادای ریتم
- تکه تکه کردن کلمات (به خصوص با روش back-chaining)
- حرکات فیزیکی (مثل ضربه با انگشت، دست زدن و پریدن) با ریتم جملات
- تمرکز بر استرس‌ها در مکالمات کوتاه (kn you? Yes I can)
- ترتیب دادن مکالمات کوتاه و توجه به ریتم و استرس (How often do you speak English? Once in a while)
- عنوان‌ها و یادداشت‌ها (ابتدا ریتم را با کلمات اصلی بسازید و سپس کلمات دیگر را اضافه کنید.)
- خواندن جملات کوتاه فقط با کلمات استرس‌دار (How…come…school?) و سپس افزودن کلمات دیگر بدن کند کردن ریتم جملات
- خواندن متن با صدای بلند و رسا (با زمان کافی برای تمرین)
- تأکید بر کلمات پیوسته کوتاه با استرس متمایز، الگوی مشخص زیر و بم کردن صدا (intonation) و ریتم خاص (اعداد طولانی، شماره تلفن و نتایج فوتبال)
- Jazz chants (تکرار کلمات و جملات با ریتم آهنگ)
- استفاده از اشعار، قافیه‌ها و عبارات زبان پیچان (tongue-twisters)
- ترانه‌ها و سرودها (ریتم انگلیسی با موسیقی پاپ و راک سازگار است، در حالی که موسیقی رپ کلمات را برای تناسب ضرب آهنگ خاص خود تغییر می‌دهد.)
نتیجه گیری
از آنجایی که فونولوژی یک سیستم است، زبان آموزان نمی‌توانند بدون درک طبیعت stress-timed زبان و اجزای با هم مرتبط استرس، گفتار پیوسته و زیر و بم کردن صدا به ریتم طبیعی گفتار دست یابند. توجه به فونولوژی در سطوح پایین آغاز می‌شود و همزمان با پیشرفت زبان آموز بیشتر می‌شود. دوره‌های آموزشی مختص فونولوژی نیز در دسترس هستند، در حالی که بیشتر برنامه‌های آموزشی جامع شامل فعالیت‌های مربوط به تلفظ، ساختارها و کاربردها و توسعه مهارت‌ها هستند. خیلی مهم است که به خاطر داشته باشید در هر درسی جایی برای تمرین فونولوژی در نظر بگیرید.
نوشته ریتم و استرس از ویژگی‌ها و نتایج ساختار فونولوژیک انگلیسی است اولین بار در آموزش زبان – گلدفیش پدیدار شد.
