در این مقاله قصد داریم تا در مورد مهارت شنیداری یا listening در زبانی دیگر صحبت کنیم و راه‌های تقویت این مهارت را با یکدیگر بررسی کنیم. مهارت شنیدن یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که موجب می‌شود افراد صحبت‌های یکدیگر را متوجه شوند و تقویت این مهارت موجب می‌شود تا شما بتوانید صحبت‌های یک فرد انگلیسی زبان را به راحتی درک کنید و به او پاسخ دهید.
اگر شما نتوانید مهارت شنیداری خود را به زبانی دیگر تقویت کنید، ممکن است تنها وارد مکالماتی شوید که یک‌طرفه هستند. در واقع شما گوینده‌ای هستید که پاسخی دریافت نمی‌کند و متوجه پاسخ دیگران نیز نمی‌شود. همین امر موجب می‌شود زندگی کردن در کشوری دیگر برای شما مشکل و دلسردکننده باشد.
ممکن است برای تقویت زبان خود به صوت‌ها و پادکست‌های مختلفی گوش داده باشید؛ اما دلیل شما برای شنیدن این صوت‌ها چه بوده است؟ یادگیری واژگان و عبارات جدید؟ یادگیری نحوه تلفظ و آهنگ بیان؟ اگر برای یادگیری این موارد از صوت‌ها استفاده کرده‌اید، قدم درستی برای یادگیری زبان خود برداشته‌اید؛ اما تا زمانی که شنیدن صوت‌ها برای تقویت مهارت شنیداری زبان انگلیسی نباشد، فایده‌ای برای مهارت نخواهد داشت.
شما هنگامی می‌توانید با شنیدن صوت‌ها، مهارت شنیداری خود را تقویت کنید که هدفتان از شنیدن آن‌ها، همین باشد، یعنی تقویت مهارت شنیداری در زبان انگلیسی و نه یادگیری واژگان جدید، تلفظ صحیح و … . بهتر است از این به بعد گاهی صوت‌ها و پادکست‌ها را تنها با هدف تقویت مهارت شنیداری خود گوش دهید تا ببیند چه تأثیر بزرگی بر این مهارت می‌گذارد.
«درک شنیداری» در زبان خارجی به چه معنا است؟
افزایش درک شنیداری در زبانی خارجی موجب می‌شود بتوانید بهتر و با دقت بیشتر حرف‌های دیگران را متوجه شوید. در واقع افزایش مهارت شنیداری برای افزایش توانایی درک زبان خارجی است. بهترین روش برای افزایش درک شنیداری یک زبان خارجی، در «موقعیت قرار گرفتن» است. همه ما میدانیم افرادی که در یک کشور خارجی زندگی می‌کنند بهتر و سریع‌تر می‌توانند زبان بومیان را یاد بگیرند و علت این امر این است که آن‌ها در موقعیتی قرار گرفته‌اند که مجبور هستند زبان بومیان را به درستی یاد بگیرند تا بتوانند زندگی روزمره خود را پیش ببرند.
زندگی در یک کشور خارجی به افراد یاد می‌دهد چگونه از واژگان و اصطلاحات استفاده کنند و تفاوت هر کدام را متوجه شوند، تلفظ این افراد بهتر است و مسلماً گرامر بهتری هم دارند. افراد با زندگی در کشوری خارجی کاربرد واقعی کلمات را فرا می‌گیرند و نه تنها تعریف فرهنگ لغتی کلمات را!
درست است که این موقعیت برای همه افراد وجود ندارد، اما ما می‌توانیم این موقعیت را شبیه‌سازی کنیم با مهاجرینی که در کشور خودمان حضور دارند به تمرین بپردازیم و در واقع آن «در موقعیت قرار گرفتن» را بازسازی کنیم!
تقویت مهارت شنیداری
تجربه نشان داده است سه دلیل برای درک نکردن زبان بومیان وجود دارد:
- ندانستن کلماتی که آن‌ها استفاده می‌کنند
- تشخیص ندادن کلمات از یکدیگر (ممکن است کلمه‌ای به نظر شما آشنا بیاید اما نتوانید تشخیص دهید که آیا همان واژه‌ای است که فکر می‌کنید یا خیر.)
- تشخیص کلمات از یکدیگر اما درک نکردن آن‌ها در کنار هم.
در ادامه به بررسی دقیق‌تر این سه دلیل می‌پردازیم.
وقتی کلمه‌ای را نمی‌دانید
رایج‌ترین دلیل برای عدم درک زبان خارجی که به مهارت‌های شنیداری هم ربطی ندارد، ندانستن کلمات است. برای اینکه بتوانید با دیگران مکالمه‌ای داشته باشید باید واژگان را بدانید.
تشخیص ندادن کلمات از یکدیگر
این مشکل با سرعت صحبت کردن افراد ارتباط مستقیمی دارد. بسیاری از واژگان در زبان محاوره‌ای تغییر می‌کنند و تلفظ آن‌ها متفاوت از آن چیزی که می‌شود که ما در کلاس‌های زبان یاد گرفته‌ایم و در کتاب‌هایمان خوانده‌ایم. در حالت گفتاری، واژگان به یکدیگر متصل می‌شوند (به عنوان مثال واژه Want to به Wanna تبدیل می‌شود). در مکالمه صداها با هم ترکیب می‌شوند، حرفی از قلم می‌افتد و گاهی حرفی اضافه می‌شود.
این اتفاق در همه زبان‌ها می‌افتد و ما نیز چنین چیزی را در زبان خود داریم و کلمات تفاوت گاها زیادی با حالت نوشتاری و ادبی آن‌ها دارند. به عنوان مثال، ما در زبان فارسی حرف اضافه «و» را به صورت «-ُ » تلفظ می‌کنیم و عبارتی مانند « کاغذ و خودکار » را به صورت «کاغذُ خودکار» تلفظ می‌کنیم. مهارت‌های درک این مسائل در زبان‌ها به مرور زمان کسب می‌شوند و فرد باید به مرور مدیریت کردن آن‌ها را یاد بگیرید.
تشخیص کلمات از هم و درک نکردن آن‌ها
این مشکل ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود. گاهی افراد زبان خارجی را به زبان مادری خود برمی‌گردانند و این موجب می‌شود معانی کلمات را درست درک نکنند. کلمات بهتر است در بطن زبان خود آموخته شوند و به دنبال برگردان آن‌ها نباشید و در صورتی که قصد دارید معنی واژه‌ای خارجی را بیاموزید، سعی کنید معنی آن را به همان زبان خارجی یاد بگیرید.
دلیل دیگری که موجب بروز این مشکل می‌شود، متوجه نشدن گرامر است. گاهی عدم درک گرامر و آشنا نبودن دستور زبانی موجب می‌شود فکر شما از واژگان پراکنده شود و به دنبال ترکیب درست و دستور زبان جمله‌ای که ادا می‌شود، باشید.
اگر قصد دارید مهارت شنیداری خود را تقویت کنید بهتر است بر روی این سه مشکل بیشتر کار کنید و با تمرین، آن‌ها را رفع کنید؛ زیرا این مشکلات، مسائل پایه‌ای و اساسی آموختن زبان را هدف می‌گیرند و عدم یادگیری آن‌ها موجب می‌شود هیچ‌گاه نتوانید به درستی زبان خارجی را یاد بگیرید.
برای رفع این سه مشکل بهتر است بیشتر بخوانید، بیشتر بدانید و دانش خود را در زمینه زبان خارجی که در حال یاد گرفتن آن هستید، افزایش دهید.
برای بهبود مهارت شنیداری چه کارهایی انجام دهیم؟
- به چیزهای مختلفی گوش دهید. مطالعه کردن هم روش مناسبی است اما بهتر است ابتدا به چیزهای مختلفی گوش کنید. حتی سعی کنید محیطی برای خود ایجاد کنید که در آن زبان خارجی که در حال یاد گرفتن آن هستید، به کار گفته شود. از صوت‌های زیادی استفاده کنید و به صورت روزانه برای شنیدن آن‌ها وقت بگذارید.
- از پادکست‌ها و صوت‌های مختلف استفاده کنید. ویدئوهای یوتیوب را با زیرنویس بشنوید و اشکالات خود را بررسی کنید. از کتاب‌های صوتی و موسیقی استفاده کنید.
- برای این که بتوانید مهارت شنیداری خود را افزایش دهید، از همان ابتدا از متون متن‌های صوتی استفاده نکنید. سعی کنید کلمات را خودتان بشنوید و درگیر شنیدن شوید و اگر نتوانستید آن‌ها را تشخیص دهید و دچار مشکل در درک مطلب شدید، از متن صوت‌ها استفاده کنید. بهتر است دلیل این که برخی از واژگان را به درستی درک نمی‌کنید را بررسی کنید. مثلاً چرا کلمه‌ای را بلد هستید اما هنگام شنیدن نتوانستید آن را تشخیص دهید؟
- صوت‌های یکسانی را بارها گوش کنید و پس از گذشت چند روز، یک یا دو هفته دوباره آن‌ها را گوش کنید و ببینید چه میزان در شنیدن آن صوت پیشرفت کرده‌اید و آیا هنوز هم همان کلماتی را که در ابتدا نمی‌توانستید درست بشنوید، تشخیص نمی‌دهید؟ این کار موجب می‌شود خودتان هم متوجه پیشرفتتان شوید و نتیجه تلاش و تمرین خود را ببیند. گوش دادن دوباره، آنچه آموخته‌اید را تقویت می‌کند.
- از فردی دیگر برای تمرین کردن استفاده کنید. در صورت متوجه نشدن حرف‌های شریک گفتگوی خود، از او بخواهید تا حرف‌هایش را دوباره تکرار کند و در صورت لزوم مشکلات خود را یادداشت کنید.
- صحبت‌های خود را ضبط کنید و بعداً دوباره گوش کنید و مشکلاتتان را برطرف کنید.
- در هنگام شنیدن پادکست‌ها، صوت‌ها و … به صورت فعالانه عمل کنید و با آن‌ها مطالب را تکرار کنید.
- در هنگام شنیدن یک صوت به لحن بیان و آهنگ صدای گوینده توجه کنید. در صورتی که فیلمی را برای تقویت مهارت شنیداری خود انتخاب کرده‌اید، به زبان بدن بازیگر نیز توجه کنید. این مسائل موجب می‌شود حرف‌ها و صحبت‌ها را بهتر درک کنید.
- از سایت Rhinospike برای دانلود صوت‌های سخنرانی‌ها و … استفاده کنید.
- کلمات یک جمله را به صورت پیوسته درک کنید و در شنیدن به کلمات به صورت جداگانه توجه نکنید.
- برای درک هر واژه به فرهنگ لغت مراجعه نکنید. سعی کنید معنی واژگان را در جمله و به وسیله کلمات دیگر متوجه شوید. برای فهم یک مکالمه نیازی نیست که همه کلمات را بدانید.
- سعی کنید از صوت‌ها و فیلم‌های ساده شروع کنید و پس از کسب مهارت، سراغ صوت‌های سخت و سخنرانی‌ها و … بروید.
- تقویت مهارت شنیداری کاری نیست که بتوانید آن را در مدت زمانی کم انجام دهید؛ بنابراین صبور باشید.
نوشته روش‌هایی برای افزایش مهارت شنیداری در زبان انگلیسی اولین بار در آموزش زبان – گلدفیش پدیدار شد.
