مطلبی که مطالعه می‌کنید ممکن است به طور عمده (یا کاملاً) به زبان انگلیسی باشد، چون شما هم درست مانند من (Vicky Papadopoulou: محقق، وبلاگ نویس و معلم زبان انگلیسی)، معلم ESL هستید. اگر انگلیسی زبان مادری شما نیست، ممکن است بیشتر به زبان دیگری مطالعه کنید.
به روشی که یاد گرفته‌اید تا انگلیسی بخوانید، فکر کنید: شما این مهارت بسیار مهم را به تدریج یاد گرفتید. معلمان در گذشته کمک کردند که این توانایی را به دست آورید و اکنون می‌توانید ببینید که چگونه یادگیری خوب خواندن می‌تواند دنیا را متحول کند و درک بهتری برای شما به ارمغان آورد.
آیا ما می‌توانیم بگوییم که مهارت‌های خواندن به طور طبیعی و به صورت خودکار در دانش آموزان زبان‌های خارجی ایجاد می‌شوند؟ نه، واقعاً. این همیشه صادق نیست چون یادگیرنده زبان خارجی، بدون توجه به سن او، باید مهارت‌های خواندن را به شیوه‌ای یاد بگیرد که به وی کمک کند تا به تدریج عناصر متعدد دیگر زبان را به دست آورد. خواندن در تنهایی یاد گرفته نمی‌شود. به عبارت دیگر، مهارت‌های خواندن باید با استفاده از ترفند‌های کارآمد ساخته شوند و نقش معلم آن است که این ترفند‌ها را به دانش آموزان یاد بدهد.
چراها و چگونه‌های توسعه مهارت خواندن در زبان آموزان انگلیسی را بفهمید
چرا دانش‌آموزانی که زبان انگلیسی یاد می‌گیرند، باید مهارت‌های خوب خواندن را کسب کنند؟
اول از همه فراموش نکنید که خواندن و گوش دادن جزء مهارت‌های دریافتی (Receptive Skills) هستند، چون آن‌ها راه‌هایی هستند که ما اطلاعات را از زبان دریافت می‌کنیم. با استفاده از مهارت‌های دریافتی، می‌توانیم حالت نوشتاری و گفتاری زبان را درک کنیم. از طرف دیگر، نوشتن و صحبت کردن، مهارت‌های تولیدی (Productive Skills) نامیده می‌شوند، زیرا آن‌ها باید به طور فعال تولید شوند.
برای اینکه دانش آموزان انگلیسی قادر به درک متون نوشتاری ساده (جملات کوتاه، مقالات کوتاه، عناوین روزنامه‌ها و …) یا متن‌های طولانی باشند، نیاز است که فرآیندهای پیچیده تفکری توسعه داده شوند و اجرا شوند. دانش آموزان به دانش پیشین از کلمات و مفاهیم توصیف‌شده در متن نیاز دارند. از این رو، مهم است که سطح زبان و سن در نظر گرفته شوند. بنابراین، دانش‌آموز کوچک‌تر یا کم‌تجربه‌تر به ابزار آموزشی آسان‌تر و قابل‌دسترس‌تر نیاز دارد.
اما … چرا مردم و به طور خاص دانش آموزان زبان انگلیسی به عنوان زبان دوم، نیاز به خواندن دارند و می‌خواهند بخوانند؟
ما می‌توانیم بگوییم که دو دلیل اصلی برای خواندن وجود دارد:
- زیرا آن‌ها مجبورند بسیاری از جزئیات کتبی ضروری که در مقابل آن‌ها در متن قرار گرفته است را در حین یادگیری زبان، درک کنند (به عنوان مثال متون، تمرین‌ها، تکالیف تعطیلات، تابلو‌ها، وب‌سایت‌ها، مقالات روزنامه‌ای و …)
- زیرا آن‌ها از خواندن متن‌هایی که دوست دارند، لذت می‌برند. مثل متن ترانه‌های انگلیسی موردعلاقه، داستان‌ها یا رمان‌ها، زیرنویس انگلیسی بر روی فیلم‌های آنلاین، خلاصه آخرین رویدادهای خبری، ایمیل‌ها، پیام‌ها در رسانه‌های اجتماعی و … .
این‌ها بعضی از انواع منابع در دسترس برای تقویت مهارت خواندن هستند. دانش آموزان به ابزارهای مختلف زبانی نیاز خواهند داشت تا متون پیچیده‌تر را تجزیه کنند، لغات چالش‌برانگیز را شناسایی و درک کنند، دستور زبان دشوار متن را به درستی تشخیص دهند و بفهمند که در هر متن چه می‌گذرد. آن‌ها با سبک‌های نوشتاری مختلف، سطوح دشواری و محتوایی متنوع مواجه خواهند شد.
سؤال اصلی این است: ما کدام مهارت‌های خواندن را باید به دانش آموزان آموزش دهیم؟ چگونه باید اطمینان حاصل کنیم که آن‌ها برای خواندن هر چیزی که در زبان انگلیسی نوشته‌شده، آماده هستند؟
پاسخ این است که آن‌ها باید مهارت‌هایشان را توسعه دهند تا بتوانند:
- موضوع هر متنی را مشخص کنند.
- با سطحی خواندن (Skim) هر متنی، اصل مطلب را بفهمند.
- با خواندن متن به صورت کامل و جزءبه‌جزء (Scan)، آن را به سرعت مطالعه کنند و اطلاعات خاصی را جمع‌آوری کنند.
- متن را به صورت عمقی برای یافتن اطلاعات دقیق و جزئی بخوانند.
- متون طولانی‌تر با مفاهیم پیچیده‌تری را تفسیر کنند.
در نتیجه، نقش ما تسهیل رشد مهارت‌های زبان آموزان در این حوزه‌ها است و کمک به آن‌ها برای شناسایی و فهمیدن هر مرحله از فرآیند یادگیری است. اما این کار چگونه انجام می‌شود و ما باید چه چیزی را در نظر بگیریم؟
به سن و سطوح مهارتی دانش آموزان خود توجه کنید
اگر از دانش آموزان کوچک‌تر یا کم‌تجربه‌تر بخواهید، متنی را بخوانند که بسیار طولانی است یا شامل بسیاری از کلمات ناشناخته (یا هر دو) است، سطح یادگیری زبانی آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. همچنین باعث ایجاد یک مانع برای درک می‌شود و موجب بی‌انگیزه شدن آن‌ها می‌شود.
به عبارت دیگر، شما نمی‌توانید انتظار داشته باشید که زبان آموزان جوان‌تر و کم‌تجربه‌تر، متون دشوار را بدون دانش قبلی نسبت به بیشتر واژگان موردنظر، درک کنند. دانش آموزان جوان نیاز به خواندن مطالبی بر اساس محتوای متناسب با گروه سنی خود دارند. همچنین مفاهیم پیچیده برای آن‌ها غیرقابل درک خواهد بود حتی اگر زبان قابل‌فهم باشد.
یک ایده عالی برای دانش آموزان جوان‌تر استفاده از فرهنگ لغات تصویری و داستان‌های کوتاه مصور است به طوری که همه‌چیز در دسترس آن‌ها قرار می‌گیرد و مطالب خواندنی به تدریج درک می‌شوند. از ترجمه به زبان مادری زبان آموزان باید اجتناب کنید و از روش‌های مناسب‌تری بهره ببرید مانند استفاده از حرکات دست و ایماواشاره و یا استفاده از فلش کارت‌ها و تصاویر که می‌توانند به دانش آموزان کمک کنند تا واژگان ناشناخته را درک کنند و همچنین داستان را بفهمند.
به طور کلی، هنگامی که یک متن جدید به روش خلاقانه‌تر و خیال‌انگیزتر ارائه می‌شود (به عنوان مثال با استفاده از تکنیک‌های حدس زدن، اضافه کردن فعالیت‌های آماده‌سازی که شامل صدا، تصاویر و حرکات می‌شوند)، زبان آموزان مشتاق به خواندن متن می‌شوند چون هم متن را حدس می‌زنند و هم مشغول به کاری می‌شوند که مفید و لذت‌بخش است.
حتی برای نوجوانان یا دانش آموزان بزرگ‌تر در سطوح متوسط یا پیشرفته و حتی برای داوطلبان آزمون زبان، نیازی نیست که خواندن، امری خسته‌کننده باشد! به عنوان مثال، یک راه خوب برای ارائه یک متن عادی و حتی متن‌های مشکل به دانش آموزان نوجوان یا بزرگ‌سال می‌تواند همراه با نشان دادن تصاویر مربوط به کلمات یا ایده‌هایی باشد که در متن وجود دارند.
حتی اسم‌های انتزاعی یا کلمات ناشناخته می‌توانند با تصاویر، تداعی شوند. به عنوان مثال، یک متن دشوار در مورد «غذاهای اصلاح‌شده ژنتیکی» یا «تحمل نکردن» می‌تواند با تصاویر و یا یک آهنگ به عنوان یک فعالیت آماده‌سازی ترکیب شود.
به طور طبیعی سؤالات معروفی همچون صحیح/ غلط، مرتب‌سازی پاراگراف‌ها و سؤالات چندگزینه‌ای را می‌توان در حین خواندن و یا فعالیت‌های پس از خواندن در سطوح متوسط یا پیشرفته پاسخ داد. با این حال، دیگر فعالیت‌های ابتکاری، مانند تصویرسازی متن و یا فکر کردن به یک پایان جایگزین، قطعاً مهارت‌های خواندن زبان آموزان (بزرگ‌سال و نوجوان) و انگیزه آن‌ها برای یادگیری و استفاده از زبان را تقویت خواهد کرد.
خواندن را با نوشتن، گوش دادن و یا صحبت کردن ترکیب کنید
خواندن مؤثر به تنهایی اتفاق نمی‌افتد. این مهارت از فرایندهای تفکری زبان آموزان استفاده می‌کند و به بهترین شکل ممکن با بقیه مهارت‌ها ترکیب می‌شود.
برای مثال، می‌توانید از دانش آموزان سطح متوسط و پیشرفته بخواهید تا به موسیقی بدون کلام که مربوط به یک متن است، گوش دهند (به عنوان مثال، موسیقی فیلم در مورد زندگینامه یا یک رویداد تاریخی). هنگام گوش دادن به این موسیقی، دانش آموزان از تصورات خود و تکنیک‌های حدس زدن، استفاده می‌کنند.
سپس شما به آن‌ها برخی از کلمات تصادفی یا عنوان متن را نشان می‌دهید. به این ترتیب آن‌ها به تدریج با واژگان جدید، مفاهیم متن و یا طرح موجود در یک داستان طولانی‌تر آشنا می‌شوند.
همچنین فعالیت‌های پس از خواندن می‌تواند شامل نقش بازی کردن، بحث و یا مناظره باشد. نوشتن یک داستان خنده‌دار جایگزین بر اساس متن و یا نقد کتاب در گروه‌ها، این موضوع را جالب‌تر می‌کند و مهارت خواندن را از بقیه مهارت‌ها جدا نمی‌کند!
در کل، تکنیک‌های حدس زدن، پیش‌بینی، سطحی خواندن متن، خواندن به صورت جزئی و خواندن برای اطلاعات دقیق یا خاص می‌توانند با فعالیت‌های محرک پیش از خواندن ترکیب شوند. مهارت‌های خواندن را می‌توان به مهارت‌های زبانی دیگر با استفاده از فعالیت‌های در حین خواندن و یا فعالیت‌های بعد از خواندن، ترکیب کرد.
ترویج مطالعه گسترده
اجازه بدهید قبل از ادامه دادن، یک موضوع را بررسی کنیم. مطالعه گسترده (Extensive Reading) به فرآیندی لذت‌بخش و طولانی مرتبط است که به آهستگی توسط خود دانش آموزان، اغلب در خانه و یا در زمان آزاد آن‌ها انجام می‌شود. خواندن فشرده (Intensive Reading) با آسودگی کمتر و معمولاً با کمک یک معلم انجام می‌شود.
باید به خاطر داشته باشید که خواندن گسترده خوشایند است و به برنامه‌ریزی خوب از سوی شما نیاز دارد. شما نمی‌توانید به سادگی از آن‌ها بخواهید، به تنهایی کتاب بخوانند و از آن لذت ببرند.
چه نوع منابع، مواد و ایده‌هایی برای ترویج مطالعه گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند؟ اول، انواع کتاب‌های درجه‌بندی‌شده (مناسب سن و سطح زبان‌آموز) همان چیزی هستند که شما باید با آن شروع کنید. اگر کتابخانه مدرسه شامل چنین کتاب‌هایی است، خوش‌شانس هستید. در غیر این صورت، شما باید تصمیم بگیرید که چگونه دانش آموزان می‌توانند آن‌ها را به دست آورند.
از دانش آموزان بخواهید که با توجه به عنوان کتاب خاصی که انتخاب کرده‌اند، انجمن‌های کوچک کتاب را تشکیل دهند. بسته به نوع کتابی که هر گروه برای مطالعه و تحقیق انتخاب کرده است، فعالیت‌ها می‌توانند متفاوت باشند. به طور کلی، شما باید تا حد امکان خلاق باشید!
ایجاد آمادگی مهارت‌های خواندن برای امتحانات زبان
بسته به اینکه دانش آموزان در حال آمادگی برای چه آزمونی هستند، خواندن همیشه یک بخش سخت و دشوار است و داوطلبان باید برای آن آماده باشند. امتحانات معتبر بین‌المللی کمبریج (PET، FCE، Advanced، CPE و IELTS) یا امتحانات میشیگان (ECCE یا ECPE) نکات ویژه‌ای را به داوطلبان و معلمان در رابطه با بخش‌های خواندن ارائه می‌دهند.
به طور کلی، تکنیک‌های لازم برای مدیریت بخش خواندن در آزمون‌های مختلف عبارت‌اند از مدیریت خوب زمان، خواندن برای فهمیدن اصل مطلب، توجه نکردن به همه کلمات نامعلوم، جزءبه‌جزء خواندن متون و فهمیدن لایه‌های نهفته متن (یعنی کلمات، عبارات یا کل جملات) که در آن‌ها پاسخ به سؤالات پیدا می‌شود.
به عنوان معلمان زبان انگلیسی، ما باید به خاطر داشته باشیم که مهارت‌های مؤثر خواندن، دانش آموزان را تبدیل به خوانندگان بهتر و در نتیجه زبان آموزان بهتر می‌کند. علاوه بر این، فعالیت‌های کلاسی باید به طور خلاقانه با مهارت‌های دیگر مرتبط باشند تا به یادگیری مؤثر زبان منجر شوند.
حالا، به کلاس بروید و به دانش آموزان خود، عشق خواندن را القا کنید!
نوشته پنج ترفند در یادگیری درک مطلب برای دانش آموزان انگلیسی اولین بار در آموزش زبان – گلدفیش پدیدار شد.
